Sistem Odaları Klima Seçimi

Sistem Odası İklimlendirmesi: Veri Merkezinizin Hayat Kaynağı

Modern işletmelerin kalbi, veri merkezleri ve sistem odalarıdır. Bu odalarda bulunan sunucular, UPS'ler ve diğer elektronik cihazlar, sürekli çalışarak yüksek miktarda ısı üretirler. Kontrolsüz kalan bu ısı, ekipmanların ömrünü kısaltır, performans düşüklüğüne yol açar ve en kötü senaryoda donanım arızalarına neden olarak iş sürekliliğini tehlikeye atar. Bu nedenle, sistem odalarının doğru şekilde iklimlendirilmesi, bir lüks değil, zorunluluktur.

Sistem Odası Klima Kapasitesi Nasıl Hesaplanır?

Sistem odası iklimlendirmesinde en büyük hata, kapasiteyi yetersiz veya gereğinden fazla hesaplamaktır. Doğru bir hesaplama için odadaki tüm ısı kaynaklarının toplam ısıl yükü (BTU/h veya kW cinsinden) belirlenmelidir. Bu yük, temel olarak iki ana bileşenden oluşur:

1. Ekipman Isı Yükü (İç Yük): Sunucular, UPS'ler, ağ cihazları ve diğer elektronik ekipmanların çalışma sırasında ürettikleri ısıdır. Bu, en büyük ısı kaynağıdır.

2. Dış Yükler: Oda dışından gelen ısı kaynaklarıdır. Bunlar; duvarlardan, camlardan ve tavandan sızan ısı, aydınlatma armatürlerinin ısısı ve odaya giren personelin vücut ısısıdır.

Hesaplama Formülü:

Toplam Isıl Yük (kW) = (Tüm Ekipmanların Toplam Gücü (kW)) + (Dış Yükler (kW))

UPS'lerin Isı Yükü Hesabı:

Kesintisiz Güç Kaynakları (UPS) da önemli bir ısı kaynağıdır. UPS'lerin ürettiği ısı, verimlilik oranlarına göre hesaplanır.

UPS Isıl Yükü (kW) = UPS Gücü (kW) x (1 - Verimlilik Oranı)

Örnek: %90 verimlilikle çalışan 10 kW'lık bir UPS, 1 kW'lık ısı üretir.

Kalori ve kW Dönüşümü:

Isı birimi olan kilokalori (kcal) ile güç birimi olan kilowatt (kW) arasında doğrudan bir dönüşüm ilişkisi vardır.

1 kW = 860 kcal/h

Bu dönüşüm, ekipman kataloglarında verilen kcal/h değerlerini iklimlendirme kapasitesi hesaplamasına entegre etmenizi sağlar.

Hangi Tip Klimalar Kullanılmalı?

Sistem odaları için geleneksel konfor tipi klimalar yerine, Hassas Kontrollü Klimalar (Precision Cooling) tercih edilmelidir. Bu klimaların başlıca özellikleri şunlardır:

• 7/24 Kesintisiz Çalışma: Sürekli soğutma ihtiyacına cevap verecek şekilde tasarlanmışlardır.

• Yüksek Duyar Isı Oranı (Sensible Heat Ratio): Sistem odalarındaki asıl yük, duyulur (sensible) ısıdır. Hassas kontrollü klimalar, nem alma (latent heat) kapasitesini minimumda tutarak, sadece ısıyı uzaklaştırmaya odaklanır ve bu sayede daha verimli çalışır.

• Geniş Çalışma Aralığı: Kış aylarında dış sıcaklıklar çok düşük seviyelere inse bile sorunsuz soğutma yapabilirler.

• Yüksek Filtreleme Kapasitesi: Havadaki toz ve partikülleri daha etkili bir şekilde filtreleyerek elektronik cihazların temiz kalmasını sağlarlar.

Kışın Verimli Soğutma Mümkün mü?

Evet, hassas kontrollü klimalar sayesinde kış aylarında bile kesintisiz soğutma yapmak mümkündür. Bir klimanın kışın verimli çalışıp çalışmadığını anlamanın en önemli yolu, dış ünite fan hız kontrolü ve kompresör teknolojisine bakmaktır.

• Dış Ünite Fan Hız Kontrolü: Kışın dış hava sıcaklığı düştükçe, dış ünite fanının gereğinden hızlı çalışması, yoğuşma basıncını düşürür ve kompresörün düzgün çalışmasını engeller. Dış fan devir kontrolü, düşük dış sıcaklıklarda fan hızını ayarlayarak bu sorunu çözer.

• Özel Kış Kiti: Bazı klimalar, dış ünitenin kış koşullarında çalışabilmesi için özel ısıtıcı veya kartlarla donatılmıştır. Bu özellikler, sistemin donmasını engeller ve kompresörün sorunsuz çalışmasını sağlar.

Bu detaylar, seçeceğiniz klimanın teknik özellikler bölümünde yer alır. Doğru kapasite ve teknolojiye sahip bir iklimlendirme sistemi, sistem odanızın güvenli, kararlı ve verimli bir şekilde çalışmasının temelini oluşturur.

Yukarıda bahsettiğim verimlilik oranı, bir cihazın veya sistemin harcadığı enerjiye karşılık ne kadar iş yaptığını gösteren bir ölçüdür. Başka bir deyişle, giren enerji ile çıkan enerji arasındaki oranı ifade eder.

Sistem odası örneğinde UPS'ler (Kesintisiz Güç Kaynakları) için bu oran, şebekeden çektiği elektriği bataryalara ve bağlı olduğu cihazlara ne kadar kayıpsız aktarabildiğini gösterir.

Formül olarak:

$$\text{Verimlilik Oranı} = \frac{\text{Çıkan Güç (İş)}{(Giren Güç (Enerji)}$$

UPS örneğiyle açıklarsak:

%90 verimlilikle çalışan bir UPS, şebekeden çektiği 10 kW'lık enerjinin %90'ını (yani 9 kW'ını) bağlı olduğu cihazlara iletir. Geriye kalan %10'luk kısım (yani 1 kW), UPS'in kendisinin çalışması sırasında ısıya dönüşen ve kaybolan enerjidir. İşte bu 1 kW'lık enerji, sistem odasında soğutulması gereken "ısı yükü" olarak karşımıza çıkar.

Neden Önemli?

Verimlilik oranı ne kadar yüksek olursa, cihaz o kadar az enerji israf eder ve daha az ısı üretir. Bu da sistem odasının soğutma ihtiyacını ve elektrik faturasını düşürür. Bu yüzden, özellikle 7/24 çalışan ve sürekli enerji tüketen sistem odası ekipmanları için yüksek verimlilik oranına sahip cihazlar tercih edilmelidir.

Genel bir ifadeyle, modern bir UPS'in (Kesintisiz Güç Kaynağı) verimlilik oranı, teknolojisine ve çalışma moduna bağlı olarak genellikle %92 ile %98 arasındadır. Bu oran, Online Çift Dönüşümlü (Online Double Conversion) teknolojisine sahip UPS'ler için geçerlidir.

Daha eski teknolojiye sahip veya farklı çalışma prensiplerine sahip UPS'lerde bu oran daha düşük olabilir. Ancak günümüzün enerji verimliliği odaklı dünyasında, üreticiler sürekli olarak daha yüksek verimlilik oranlarına ulaşmayı hedeflemektedir.

Yine de, bir UPS'in verimliliğini değerlendirirken sadece genel rakamlara bakmak yeterli değildir. Cihazın yüklenme seviyesi de verimliliği doğrudan etkiler. Çoğu UPS, maksimum verimliliğe %50 ile %75 arasındaki yük seviyelerinde ulaşır. Yani, 10 kVA'lık bir UPS'i sürekli olarak 2 kVA yükle çalıştırırsanız, beklenen verimlilik oranını elde edemeyebilirsiniz